عرضه اولیه ارز دیجیتال چیست؟

عرضه اولیه ارز دیجیتال راهکاری برای جذب سرمایه در پروژه‌های جدید بلاکچین است. پروژه‌هایی که در ابتدای راه خود هستند، برای شروع اقدام به فروش توکن‌های خود با قیمت پایه می‌کنند. شرکت در عرضه اولیه ارزهای دیجیتال، جذابیت بالایی برای کاربران دارد؛ زیرا معمولاً پس از لانچ شدن پروژه‌های ارزشمند، قیمت توکن آن‌ها چند برابر می‌شود. البته به‌ شرطی که روی پروژه‌های خوب سرمایه‌گذاری کرده باشید. در این مقاله قصد داریم درباره عرضه اولیه ارزهای دیجیتال و چگونگی سرمایه‌گذاری روی آن‌ها صحبت کنیم.

عرضه اولیه ارز دیجیتال چیست؟

اگر در بازارهای بورسی فعالیت کرده باشید، احتمالاً با اصطلاح «عرضه اولیه سهام» آشنایی دارید. شرکت‌ها برای ورود به بورس و جذب سرمایه، اغلب از عرضه اولیه سهام (Initial Public Offering) استفاده می‌کنند. به نحوی که سهام خود را با قیمت پایه برای فروش قرار می‌دهند تا همه کاربران امکان خرید این سهام را داشته باشند. عرضه دیجیتال اولیه سهام چون با قیمت پایه انجام می‌شود، جذابیت بالایی برای سرمایه‌گذاری دارد. به همین خاطر کاربران هم علاقه‌مند به خرید سهم‌های جدید هستند.

همینطور که در سایت ارزدیجیتال گفته شده:

عرضه اولیه سکه یا کوین که به اختصار ICO نامیده می‌شود یکی از مکانیزم‌های بازار ارزهای دیجیتال است که با الهام از عرضه اولیه در بازار سهام ایجاد شده است. تقریباً به همان شکل که در بازار سهام جذب سرمایه می‌شود، در دنیای عرضه اولیه کریپتو نیز می‌شود سرمایه جذب کرد.

همین اتفاق برای پروژه‌های بلاکچینی جدید هم رخ می‌دهد. این پروژه‌ها برای جذب سرمایه و شروع به کار، اغلب اقدام به عرضه اولیه توکن خود می‌کنند. به این شکل دیگر نیازی به جذب سرمایه‌گذار ندارند و می‌توانند به‌ طور مستقل کار خود را پیش ببرند. به این کار اصطلاحاً عرضه اولیه ارز دیجیتال گفته می‌شود.

تفاوت عرضه اولیه ارز دیجیتال و عرضه اولیه سهام چیست؟

البته این عرضه اولیه با عرضه اولیه سهام بورسی تفاوت‌های بسیاری دارد. برای مثال عرضه اولیه ارزهای دیجیتال به‌صورت غیرمتمرکز انجام می‌شود و هر پروژه‌ای می‌تواند به‌راحتی دست به پیش خرید ارز دیجیتال و پیش‌‌فروش توکن‌های خود بزند؛ اما در عرضه سهام، سازمان بورس به‌ طور مستقیم روی فرایند عرضه نظارت دارد و فقط به شرکت‌هایی مجوز حضور در بورس را می‌دهد که پارامترهای لازم را داشته باشند.

در واقع شرکت‌ها ابتدا مسیری را طی می‌کنند و سپس برای توسعه خود وارد بورس می‌شوند؛ در حالی که هدف استارتاپ‌ها از عرضه اولیه توکن، جذب سرمایه برای شروع کار است.

تفاوت دیگر عرضه اولیه ارزهای دیجیتال با عرضه اولیه سهام، در میزان سرمایه‌گذاری است. در عرضه توکن‌های جدید، معمولاً هر کاربر می‌تواند به میزان دلخواه در پروژه مشارکت داشته باشد و سقف خاصی برای کاربران وجود ندارد؛ اما در عرضه اولیه سهام، مقدار سهام عرضه شده محدود بوده و بین متقاضیان تقسیم می‌شود.

و نکته مهم‌تر اینکه پروژه‌های بسیاری در فضای بلاکچین به سراغ عرضه اولیه توکن می‌روند؛ اما فقط تعداد اندکی از آن‌ها رشد خوبی را تجربه می‌کنند. این مسئله ریسک سرمایه‌گذاری روی عرضه اولیه ارزهای دیجیتال را افزایش می‌دهد. پیدا کردن پروژه‌های جدید، چک کردن اطلاعات و اطمینان از ارزشمند بودن یا نبودن‌ آن‌ها کاملاً  برعهده کاربر است. به همین خاطر آگاهی داشتن از انواع عرضه اولیه و چگونگی شناسایی آن‌ها اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.

آشنایی با انواع عرضه اولیه ارزهای دیجیتال

وقتی صحبت از عرضه اولیه ارزهای دیجیتال می‌شود، اغلب کاربران تصور می‌کنند که منظور عرضه اولیه سکه یا همان ICO است. زیرا فرایند عرضه اولیه توکن‌های جدید ابتدا با این روش آغاز شد. در ICO مالکان پروژه خودشان فرایند فروش توکن‌ را برنامه‌ریزی می‌کنند و به‌وسیله استراتژی‌های تبلیغاتی از کاربران می‌خواهند که در عرضه اولیه توکن مشارکت داشته باشند.

امروزه اما روش‌های دیگری هم برای عرضه اولیه پروژه‌های بلاکچین وجود دارد. در ادامه به معرفی این روش‌ها و بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

1.     عرضه اولیه سکه یا ICO

 ICO مخفف عبارت «Initial Coin Offering» است که در ایران با اصطلاح عرضه اولیه سکه شناخته می‌شود. اولین بار در سال 2013 این پروژه مستر کوین (Master Coin) بود که با رهبری براک پیرس تصمیم به استفاده از استراتژی ICO گرفت. در عرضه اولیه این پروژه 4740 بیت کوین جمع‌آوری شد که در آن زمان حدود 500 هزار دلار امریکا ارزش داشت.

پس از مستر کوین پروژه‌های دیگری هم به سراغ عرضه اولیه ICO رفتند؛ اما توفیق کمتری به دست آوردند. تا اینکه نوبت به بزرگ‌ترین عرضه اولیه بازار رسید. در سال 2014 میلادی، ویتالیک بوترین، تصمیم گرفت برای راه‌اندازی بلاکچین اتریوم از عرضه اولیه توکن ETH استفاده کند.

اتریوم در زمان عرضه اولیه (آگوست 2014) فقط 0.31 دلار ارزش داشت. تیم توسعه‌ این شرکت موفق شد در کمتر از 12 ساعت 3700 بیت کوین سرمایه اولیه جذب کند. در پایان عرضه نیز ارزش کل سرمایه جمع‌آوری شده به حدود 18.3 میلیون دلار رسید.

بلاکچین اتریوم و امکان جاری کردن قراردادهای هوشمند نقش مهمی در عرضه اولیه دیگر توکن‌ها داشت. این ویژگی باعث شد تا بسیاری از پروژه‌های کریپتو از بلاکچین اتریوم برای تامین سرمایه کمک بگیرند. برای مثال ترون، بایننس کوین و ایاس از جمله پروژه‌هایی بودند که کار خود را با عرضه اولیه در بستر اتریوم آغاز کردند.

مزیت ICO برای پروژه‌ها و استارتاپ‌های جدید چیست؟

دلیل اینکه استارتاپ‌های بلاکچین عرضه اولیه سکه را برای جذب سرمایه انتخاب می‌کنند، به مزیت‌های آن بر می‌گردد.  این روش استارتاپ‌ها را از جذب سرمایه‌گذار بی‌نیاز می‌کند. کسانی که در عرضه ارز اولیه جدید دیجیتال مشارکت دارند، صرفاً توکن‌های پلتفرم را می‌خرند و قرار نیست در سهام استارتاپ شریک باشند. این ویژگی مهم‌ترین مزیت عرضه اولیه ICO است.

نکته دیگر اینکه ICO روش ساده‌ای برای جذب سرمایه خواهد بود و نیازی به طی کردن مراحل اداری ندارد. این ویژگی برای استارتاپ‌هایی که می‌خواهند نسبت به رقبای خود اولین باشند، مزیت مهمی است. زیرا خیلی سریع‌تر آن‌ها را به سرمایه موردنیازشان می‌رساند. مزیت دیگر روش ICO هم این است که به استارتاپ‌های بلاکچینی فرصت جهانی شدن را می‌دهد. پروژه‌های جدید اگر استراتژی بازاریابی خوبی داشته باشند، می‌توانند نظر کاربران بلاکچین را در تمام دنیا جلب کنند.

2.     عرضه اولیه صرافی یا IEO

در مقاله کارمزد صرافی های ارز دیجیتال هم گفتیم که عرضه اولیه صرافی یا « Initial Exchange Offerings » روش دیگری برای عرضه اولیه ارزهای دیجیتال است. در این روش به جای عرضه مستقیم توکن‌ها، از یک صرافی کمک گرفته می‌شود. درواقع تیم پروژه عرضه اولیه را به یک صرافی واگذار می‌کند و این صرافی با تبلیغات و انتشار فراخوان از کاربران می‌خواهد تا در عرضه اولیه‌‌ شرکت کنند.

حد فاصل 2017 تا 2018 بازار کریپتو شاهد انفجار پروژه‌های ICO بود. راحتی جذب سرمایه از طریق عرضه اولیه ارز دیجیتال باعث شد تا استارتاپ‌های زیادی به سراغ این روش بروند؛ اما نبود قوانین نظارتی و فضای بلاکچین عاملی برای بروز کلاهبرداری‌های جدید هم بود. این مسئله سبب همکاری استارتاپ‌ها با صرافی‌های ارز دیجیتال شد.

اعتماد به عرضه اولیه IEO نسبت ICO راحت‌تر است؛ زیرا صرافی‌هایی که اقدام به حمایت از استارتاپ‌های جدید می‌کنند، حواسشان به جزئیات این پروژه‌ها و میزان ریسک آن‌ها نیز خواهد بود. در واقع چون صرافی‌ها دارند از اعتبار خود برای جذب سرمایه پروژه‌های جدید استفاده می‌کنند، حساسیت بیشتری روی پروژه‌ها دارند. این مسئله باعث شده تا میزان اعتماد کاربران به پروژه‌های IEO هم بیشتر باشد.

با وجود اینکه عرضه اولیه IEO زمان بیشتری از استارتاپ‌ها می‌گیرد، اما مزیت‌های متعددی برای آن‌ها دارد. از جمله اینکه دیگر نیازی نیست درگیر فرایند بازاریابی باشند و خیلی راحت‌تر می‌توانند سرمایه موردنیاز خود را جذب کنند.

نکته دیگر اینکه در این روش توکن‌های منتشر شده با فاصله کوتاه ‌مدتی قابل خرید و فروش خواهد بود. مسئله‌ای که در عرضه اولیه ICO شدنی نیست و مشارکت کنندگان آن باید تا لیست شدن توکن در صرافی‌ها برای خرید و فروش توکن صبر کنند.

3.     عرضه اولیه صرافی غیر متمرکز یا IDO

عرضه اولیه ارز دیجیتال در صرافی‌های متمرکز علی‌رغم مزایایی که دارد، باعث پیش آمدن مشکلاتی نیز می‌شود. از جمله اینکه بروکراسی‌های اداری و ثبت توکن در صرافی نیاز به یک سرمایه اولیه دارد که برای استارتاپ‌ها هزینه‌بر است. به‌علاوه وقتی توکن در یک صرافی لیست می‌شود، ممکن است به‌خاطر قوانین امکان عرضه در دیگر صرافی‌ها را نداشته باشد.

این مشکلات باعث شده تا روش عرضه اولیه IDO جایگزین روش IEO شود. در عرضه اولیه IDO از یک صرافی غیرمتمرکز کمک گرفته شده و توکن‌ پروژه در این صرافی‌ها عرضه می‌شود.

مزیت مدل جذب سرمایه IDO این است که نسبت به روش‌های دیگر سریع‌تر و بهینه‌تر بوده و باعث مشارکت بیشتر کاربران خواهد شد.

4.     عرضه اولیه توکن اوراق بهادار یا STO

سایت اکسبیتو فرایند عرضه اولیه توکن اوراق بهادار را این گونه توضیح داده است:

« STO مخفف ترکیب انگلیسی Security Token Offerings به معنای توکن اوراق بهادار است. وقتی ‌ICOها به‌خاطر عدم نظارت از مرکز توجه خارج شدند، STO با قوانین نظارتی سخت‌گیرانه‌تر روی کار آمد. توکن‌های اوراق بهادار، با یک سهام یا اوراق قرضه که دارایی اساسی به‌حساب می‌آیند در ارتباط هستند.

صرافی‌هایی می‌توانند روش STO را اجرا کنند که تطابق کافی با روش‌های پردازشی آن داشته باشند. به همین خاطر صرافی‌های خاص و اندکی این نوع عرضه اولیه را انجام می‌دهند. در واقع می‌توان گفت STOها ترکیبی از ICO و IPO (عرضه اولیه سهام در بورس) هستند. سرمایه‌گذاری در ‌STOها در داخل کشور آمریکا تنها برای سرمایه‌گذاران معتبر امکان‌پذیر است؛ ولی در خارج از ایالات متحده همه می‌توانند در این رویداد شرکت داشته باشند.»

چگونه از عرضه اولیه ارز دیجیتال مطلع شویم؟

برای پیدا کردن بهترین عرضه اولیه ارز دیجیتال و جا نماندن از پروژه‌های جدید، راهکارهای متعددی وجود دارد. در حال حاضر بیشتر عرضه اولیه‌ها به روش IDO یا IEO انجام می‌شود. در نتیجه عضویت در صرافی‌های ارز دیجیتال مثل بایننس یا دنبال کردن اخبار آن‌ها راهکار بهینه‌ای برای یافتن پروژه‌های جدید است. البته برای این کار می‌توانید از سایت‌های خبری ارز دیجیتال هم کمک بگیرید. در مقاله «چگونه از عرضه اولیه مطلع شویم؟» به طور مفصل به بررسی چند سایت معرفی عرضه اولیه ارز دیجیتال پرداخته‌ایم.

راهکار دیگر برای خبردار شدن از عرضه‌های اولیه، دنبال کردن هشتگ‌های مرتبط در شبکه‌های اجتماعی است. معمولاً استارتاپ‌های بلاکچینی از هشتگ‌هایی مثل «New Token»، «New Crypto» یا «Crypto Release» برای تبلیغات خود استفاده می‌کنند. با زیر نظر گرفتن شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، توییتر (ایکس) و گروه‌های تلگرامی می‌توانید بسیاری از پروژه‌های جدید را شناسایی کنید.

نحوه خرید عرضه اولیه ارز دیجیتال

مشارکت در عرضه اولیه ارزهای دیجیتال جذابیت بالایی برای کاربران کریپتو دارد. زیرا این توکن‌ها در ابتدای راه با کمترین قیمت ممکن ارائه می‌شوند. در حالی که پس از لانچ شدن ممکن است تا 1000 درصد هم رشد کنند.

برای مثال عرضه اولیه اتریوم در سال 2014 با قیمت 0.31 دلار انجام شد و در سال 2017 ارزش آن به 1400 دلار رسید. البته همیشه رشد قیمتی پروژه‌های جدید به این شکل نیست. بسیاری از استارتاپ‌ها ممکن است با شکست روبرو شوند و در نتیجه ارزش توکن آن‌ها از بین برود. به همین خاطر شناسایی پروژه‌های ارزشمند و تحقیق درباره آن‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد.

در حال حاضر اغلب عرضه‌های اولیه ارز دیجیتال در صرافی‌ها انجام می‌شوند. برای خرید آن‌ها نیز معمولاً باید از تتر، بیت کوین یا اتریوم استفاده کرد. برای مشارکت در این پروژه‌ها، بهتر است قبل از رسیدن زمان عرضه در صرافی موردنظر عضو شوید و سرمایه موردنیاز را فراهم کنید. معمولاً قیمت توکن‌ها در زمان عرضه اولیه ثابت است و هر کاربر می‌تواند به میزان دلخواه در پروژه مشارکت کند. البته گاهی نیز ممکن است سقف مشخصی برای خرید توکن‌ها مشخص شود.

اگر قصد خرید تتر و واریز آن به صرافی‌های بین‌المللی یا کیف پول‌های دیفای را دارید، می‌توانید از صرافی نوین تتر کمک بگیرید.

نحوه فروش عرضه اولی ارزهای دیجیتال

معمولاً توکن‌هایی که در عرضه اولیه به فروش می‌رسند، تا چند وقت قابل فروش نیستند. به‌خصوص اگر از نوع ICO باشند. اخبار مربوط به نحوه خرید و فروش این توکن‌ها در سایت‌های خبری ارزهای دیجیتال، صرافی‌های منتشرکننده یا سایت‌ مرجع پروژه منتشر می‌شود. با دنبال کردن این اخبار می‌توانید پس از آزادسازی توکن اقدام به فروش آن کنید یا چشم‌انتظار رشد بیشتر آن باشید.

سخن آخر

پروژه‌ها و استارتاپ‌هایی که در فضای بلاکچین شکل می‌گیرند، اغلب از طریق عرضه اولیه ارز دیجیتال اقدام به جذب سرمایه می‌کنند. ICO، IEO، IDO و STO روش‌های مختلف عرضه اولیه ارزهای دیجیتال هستند.

مشارکت در عرضه اولیه توکن‌ها فرصت خوبی برای سرمایه‌گذاری و کسب سود است؛ اما ریسک بالایی هم دارد. اگر این پروژه‌ها به موفقیت برسند، توکن آن‌ها رشد می‌کند؛ ولی احتمال شکست این استارتاپ‌ها نیز وجود دارد. پس اگر قصد خرید عرضه اولیه ارزهای دیجیتال را دارید، از قبل درباره پروژه به خوبی تحقیق کنید و میزان ریسک سرمایه‌گذاری را پایین بیاورید. اگر سوال دیگری در رابطه با عرضه اولیه ارزهای دیجیتال دارید، در کامنت‌ها پاسخگوی شما هستیم.

سوالات متداول

عرضه اولیه Pre-ICO و Pre-IEO چیست؟

پروژه‌های استارتاپی ممکن است در ابتدای کار حتی سرمایه لازم برای شروع عرضه اولیه را نیز نداشته باشند. به همین خاطر به سراغ فرایند «پیش عرضه اولیه» می‌روند. در پیش عرضه‌ها، توکن پروژه به افراد محدود و سرمایه‌گذاران مشخصی فروخته می‌شود. منظور از این دو عبارت همان پیش عرضه ارزهای دیجیتال به روش مستقیم یا عرضه از طریق صرافی است.

چه صرافی‌هایی از عرضه اولیه IEO پشتیبانی می‌کنند؟

پروژه‌هایی که از IEO برای عرضه اولیه سود می‌برند، باید با یک صرافی ارز دیجیتال همکاری کنند. مهم‌ترین صرافی‌هایی که در لانچ کردن این پروژه‌ها نقش دارند عبارتند از: صرافی بایننس، بیترکس، کوکوین، بیتفینکس، آیداکس، اکس مارکتس، کوبین هود، هیوبی و بیتمکس. البته این صرافی‌ها معمولاً از یک لانچ پد برای انتشار توکن‌های جدید استفاده می‌کنند. با عضویت در سایت صرافی‌ها می‌توانید نحوه خرید عرضه اولیه ارزهای دیجیتال را نیز مشاهده کنید.

چگونه عرضه اولیه‌های معتبر را تشخیص دهیم؟

برای ارزیابی عرضه‌های اولیه باید نشانه‌های مختلفی را دنبال کنید. نخست اینکه ببینید نوع عرضه اولیه چیست و توسط چه تیمی پشتیبانی می‌شود. پروژه‌هایی که از عرضه اولیه IEO یا STO استفاده می‌کنند، معمولاً قابل اعتمادتر هستند. نکته بعدی چک کردن اطلاعات و وایت پیپر پروژه‌ است.

هر استارتاپی که در فضای بلاکچین شروع به کار می‌کند، اطلاعات مربوط به پروژه مثل سرمایه‌گذاران، استراتژی‌ها‌ و کاربردهای خود را در وایت پیپر منتشر می‌کند. اگر در حوزه کریپتو آگاهی لازم را داشته باشید، با خواندن وایت پیپر می‌توانید تا حدود زیادی پروژه‌های مهم را تشخیص دهید.

البته حرفه‌ای‌ترین افراد بازار هم  نمی‌توانند از آینده پروژه‌های جدید مطمئن باشند. به همین خاطر گفته می‌شود سرمایه‌گذاری در عرضه اولیه ارز دیجیتال ریسک بالایی دارد.